Tuinconcert 5 juli 2014
Het tuinconcert begon met de welbekende cyclus Frauenliebe und Leben van Schumann.
Schumann gebruikt voor deze cyclus 8 gedichten van Chamisso, die het geschreven heeft als een cyclus met 9 gedichten. Carl Loewe, een andere componist, maakte wel gebruik van de negen gedichten. Waarom Schumann dat niet gedaan heeft weet ik niet. Kunnen we aannemen dat hij de cyclus met 8 gedichten al cyclus genoeg vond? Of wilde hij wat anders vertellen of zeggen met zijn cyclus dan wat Chamisso eigenlijk deed?
De acht gedichten vertellen ons de liefde en het leven van een vrouw. Het eerste lied laat ons een jong meisje zien dat alleen nog maar kan dromen van een grote liefde. Het laatste lied vertelt ons van een weduwe, die zich, in haar eerste emoties, verraden voelt door haar dode man. Zij blijft achter in stilte en pijn… Dus ja, haar kinderdroom om te trouwen en een kind te krijgen is uitgekomen. Dat ze ook weduwe zou kunnen worden, daar had ze niet aan gedacht…
Het bijzondere is dat na het achtste lied de piano terugkeert naar het thema van het eerste lied. De cyclus is rond. Schumann blikt door het naspel terug naar de kinderdroom en het leven van de weduwe. Dan rijst misschien nu wel de vraag op wat er in dat negende gedicht van Chamisso gebeurd. Daarin verteld een oude vrouw, een weduwe, aan haar kleindochter haar leven. Schumann gebruikt dus niet het negende gedicht, maar maakt een instrumentaal terugblik in het naspel van het achtste lied. De weduwe is dan alleen, in gedachten verzonken, in plaats van dat ze het verteld aan haar kleindochter. Deze verschillen maken ook dat je het lied tijdens het zingen anders kan benaderen. Zing je de hele cyclus alsof je die oude vrouw bent en terugkijkt op je leven? Of zing je het alsof je het nú op dit moment beleeft? Door het terugkeren van het thema in Schumanns cyclus, kies ik er voor om de liederen te benaderen als die oude, eenzame vrouw. Vol met levenservaring.
---
Cornelius was dichter en componist. Hij schreef in een brief: “Ik hoop dat ik ooit het moment kan vinden dat muziek én taal in mijn hoofd een eenheid worden”. Dat gaan we nu met deze cyclus ervaren. Of niet…
In Brautlieder wordt eigenlijk hetzelfde beschreven als in Frauenliebe und –leben. Ook daarin wordt het leven van een vrouw beschreven. De dromen van een jong meisje dat ze ooit zou gaan trouwen tot aan het feit dat ze nog lang en gelukkig leven. Geen weduwe in deze cyclus, wel een oudere dame die in het laatste lied (het zesde lied, wat ik overigens niet ga zingen) terugblikt op een gelukkig leven. Een aantal liederen van Cornelius zijn in muzikaal opzicht te koppelen aan de liederen van Schumann:
Vorabend – Süβer Freund
Erwachen – Du ring an meinem Finger
Aus dem hohen lied – Er, der Herrlichste von Allen
In Erwachen, het morgengebed door de bruid, vraagt ze om de zegen van God over de dag en het huwelijk. Maar daarin verliest ze zichzelf in de spanning en enthousiasme voor wat komen gaat. Het intieme gebed mond bijna uit in een circusachtig getrompetter. Ze beseft zich dat en ze schrikt terug in de intieme sfeer van het begin.
(Tussen de twee cycli in die Johanneke en Thijn ten gehore brengen, zingen een aantal leerlingen van Johanneke met hun eigen pianisten.)
Johanneke ~ Thijn Vermeulen (www.thijnvermeulen.nl)
Robert Schumann (1810 – 1856)
Frauenliebe und –Leben (Adelbert von Chamisso, 1781 - 1838)
Seit ich ihn gesehen
Sinds ik hem gezien heb, ben ik blind van verliefdheid. Alleen hém zie ik nog.
Er, der Herrlichste von allen
Hij is alles. Oh, zijn ogen, zijn lippen. Hij straalt aan mijn hemel als een ster. Ver weg. Slecht deemoedig kan ik naar hem kijken. Dromend zijn bruid te mogen zijn.
Ich kann’s nicht fassen, nicht glauben
Hij heeft zijn liefde aan mij verklaard: “Ik ben voor eeuwig van jou!” Ik droom!?!
Du Ring an meinem Finger
De droom is afgelopen waarin ik nog vredig kind mocht zijn. Ik wil mijzelf aan hem geven en hem toebehoren.
Helft mir, ihr Schwestern
Zuster, help je mij met het opzetten van de Mirtekrans? Zon, geef jij mij de glans? Strooi met rozen! Want ik wil hem stralend ontvangen. Maar jou groet ik met weemoed, zus.
Süβer Freund, du blickest
Lieve vriend. Lieve man. Snap jij mijn tranen? Hoe bang is mijn hart. Hoe vol verwachting. Ik wil in je oor fluisteren wat ik verlang: Hier naast mijn bed is plek voor een wieg.
An meinem Herze, an meiner Brust
Hier in mijn armen, aan mijn borst. Mijn kind! Alleen een moeder weet wat liefde is. Wat moedergeluk is!
Nun hast du mir den ersten Schmerz getan
Pijn… jij slaapt, jij harteloze man, de slaap des doods…
~~~~~~~~~~~~
Leen Korporaal, tenor ~ Anne Rose Korporaal, piano
Johannes Brahms (1833 – 1897)
Da unten im Tale (volksgedicht-lied)
Als de liefde van één kant moet komen, houdt de relatie geen stand!
Ludwig von Beethoven (1770 – 1827)
Ich liebe dich (Karl Friedrich Wilhelm Herrosee, 1764 – 1821)
"Waar twee elkaar liefhebben, verbindt God daaraan Zijn zegen!"
~~~~~~~~~~~~
Lambert Admiraal, bas ~ Anita de Jong-Althusius, piano
Franz Schubert (1797 – 1828)
Die schöne Müllerin (Wilhelm Müller, 1794 – 1827)
Wohin?
Wohin? is lied 2 uit “Die schöne Müllerin” (20 liederen), waarin de tragische verliefdheid van een jonge molenaarsleerling op de mooie molenaarsdochter wordt beschreven. Hij legt het daarbij af tegen een stoere jager en verdrinkt zich in de molenbeek. In Wohin? lijkt die beek al een magische aantrekkingskracht te hebben: de waternimfen zingen in de diepte hun liederen...
~~~~~~~~~~~~
Carla Kool, alt ~ Anita de Jong-Althusius, piano
Henry Purcell (1658~9 – 1695)
Nymphs and Shepherds, come away! (Thomas Shadwell, 1642? – 1692)
Een lied gewijd aan Flora, godin van lente en bloemen. Laten we deze dag vieren met dans, sport, spel, gedichten en muziek.
~~~~~~~~~~~~
Harald Rossing, bariton ~ Frits Jellema, piano
Ralph Vaughan Williams (1872 – 1958)
Songs of travel (Robert Louis Stevenson, 1850 – 1894)
The Vagabond
The Vagabond laat de reizende vagebond zien, wandelend door de ruwe natuur van het Engelse landschap. Hij bezingt de eenvoud en de rijkdom van zijn leven.
~~~~~~~~~~~~
Henriëtte Engel, mezzo-sopraan ~ Kors Jan Snoeij , piano
Adolf Jensen (1837 – 1879)
O lass dich halten, goldne Stunde (Otto Roquette, 1824 – 1896)
Koester de gouden uren!
~~~~~~~~~~~~
Johanneke en Thijn
Peter Cornelius (1824 – 1874)
Brautlieder
Ein Myrtenreis
Mijn droom is de liefde: Ik plant een Mirtestekje
In lief en leed groeit de liefde: Daar groeit mijn Mirtestek
Nu heeft het hart de liefde gewonnen: De Mirte vormt mijn bruidskroon
Der Liebe Lohn
Alles wat klinkt is mooi. Maar als jij je liefde in mijn oor fluistert…
Alles wat glanst is mooi. Maar als jouw ogen glanzen en zeggen dat je van mij houdt…
Vorabend
Ga liefste, droom van ons samenzijn! Morgen zien we elkaar weer, in onze feestkleren. Dan zijn we voor altijd één.
Erwachen
Hoor mijn gebed, Heer. Je hebt de mens geschapen, de vrouw als zijn naaste. Laat de liefde die in mijn hart brandt, de afschildering zijn van jouw hand. Hoor mijn gebed.
Aus dem hohen Lied
Mijn vriend is van mij! Ik heb hem gevonden! Mijn hart verlangt naar hem. Hij kust mij, op mijn mond. Sterk is de liefde, sterker dan de dood. Want Gods stralen schijnen over ons.
Slotcanon
Es tönen die Lieder,
der Sommer kehrt wieder,
es spielet der Hirte
auf seiner Schalmei:
la la la la la la la!
Begin juli 2015 is het volgende tuinconcert! Schrijft u het in de agenda?
Schumann gebruikt voor deze cyclus 8 gedichten van Chamisso, die het geschreven heeft als een cyclus met 9 gedichten. Carl Loewe, een andere componist, maakte wel gebruik van de negen gedichten. Waarom Schumann dat niet gedaan heeft weet ik niet. Kunnen we aannemen dat hij de cyclus met 8 gedichten al cyclus genoeg vond? Of wilde hij wat anders vertellen of zeggen met zijn cyclus dan wat Chamisso eigenlijk deed?
De acht gedichten vertellen ons de liefde en het leven van een vrouw. Het eerste lied laat ons een jong meisje zien dat alleen nog maar kan dromen van een grote liefde. Het laatste lied vertelt ons van een weduwe, die zich, in haar eerste emoties, verraden voelt door haar dode man. Zij blijft achter in stilte en pijn… Dus ja, haar kinderdroom om te trouwen en een kind te krijgen is uitgekomen. Dat ze ook weduwe zou kunnen worden, daar had ze niet aan gedacht…
Het bijzondere is dat na het achtste lied de piano terugkeert naar het thema van het eerste lied. De cyclus is rond. Schumann blikt door het naspel terug naar de kinderdroom en het leven van de weduwe. Dan rijst misschien nu wel de vraag op wat er in dat negende gedicht van Chamisso gebeurd. Daarin verteld een oude vrouw, een weduwe, aan haar kleindochter haar leven. Schumann gebruikt dus niet het negende gedicht, maar maakt een instrumentaal terugblik in het naspel van het achtste lied. De weduwe is dan alleen, in gedachten verzonken, in plaats van dat ze het verteld aan haar kleindochter. Deze verschillen maken ook dat je het lied tijdens het zingen anders kan benaderen. Zing je de hele cyclus alsof je die oude vrouw bent en terugkijkt op je leven? Of zing je het alsof je het nú op dit moment beleeft? Door het terugkeren van het thema in Schumanns cyclus, kies ik er voor om de liederen te benaderen als die oude, eenzame vrouw. Vol met levenservaring.
---
Cornelius was dichter en componist. Hij schreef in een brief: “Ik hoop dat ik ooit het moment kan vinden dat muziek én taal in mijn hoofd een eenheid worden”. Dat gaan we nu met deze cyclus ervaren. Of niet…
In Brautlieder wordt eigenlijk hetzelfde beschreven als in Frauenliebe und –leben. Ook daarin wordt het leven van een vrouw beschreven. De dromen van een jong meisje dat ze ooit zou gaan trouwen tot aan het feit dat ze nog lang en gelukkig leven. Geen weduwe in deze cyclus, wel een oudere dame die in het laatste lied (het zesde lied, wat ik overigens niet ga zingen) terugblikt op een gelukkig leven. Een aantal liederen van Cornelius zijn in muzikaal opzicht te koppelen aan de liederen van Schumann:
Vorabend – Süβer Freund
Erwachen – Du ring an meinem Finger
Aus dem hohen lied – Er, der Herrlichste von Allen
In Erwachen, het morgengebed door de bruid, vraagt ze om de zegen van God over de dag en het huwelijk. Maar daarin verliest ze zichzelf in de spanning en enthousiasme voor wat komen gaat. Het intieme gebed mond bijna uit in een circusachtig getrompetter. Ze beseft zich dat en ze schrikt terug in de intieme sfeer van het begin.
(Tussen de twee cycli in die Johanneke en Thijn ten gehore brengen, zingen een aantal leerlingen van Johanneke met hun eigen pianisten.)
Johanneke ~ Thijn Vermeulen (www.thijnvermeulen.nl)
Robert Schumann (1810 – 1856)
Frauenliebe und –Leben (Adelbert von Chamisso, 1781 - 1838)
Seit ich ihn gesehen
Sinds ik hem gezien heb, ben ik blind van verliefdheid. Alleen hém zie ik nog.
Er, der Herrlichste von allen
Hij is alles. Oh, zijn ogen, zijn lippen. Hij straalt aan mijn hemel als een ster. Ver weg. Slecht deemoedig kan ik naar hem kijken. Dromend zijn bruid te mogen zijn.
Ich kann’s nicht fassen, nicht glauben
Hij heeft zijn liefde aan mij verklaard: “Ik ben voor eeuwig van jou!” Ik droom!?!
Du Ring an meinem Finger
De droom is afgelopen waarin ik nog vredig kind mocht zijn. Ik wil mijzelf aan hem geven en hem toebehoren.
Helft mir, ihr Schwestern
Zuster, help je mij met het opzetten van de Mirtekrans? Zon, geef jij mij de glans? Strooi met rozen! Want ik wil hem stralend ontvangen. Maar jou groet ik met weemoed, zus.
Süβer Freund, du blickest
Lieve vriend. Lieve man. Snap jij mijn tranen? Hoe bang is mijn hart. Hoe vol verwachting. Ik wil in je oor fluisteren wat ik verlang: Hier naast mijn bed is plek voor een wieg.
An meinem Herze, an meiner Brust
Hier in mijn armen, aan mijn borst. Mijn kind! Alleen een moeder weet wat liefde is. Wat moedergeluk is!
Nun hast du mir den ersten Schmerz getan
Pijn… jij slaapt, jij harteloze man, de slaap des doods…
~~~~~~~~~~~~
Leen Korporaal, tenor ~ Anne Rose Korporaal, piano
Johannes Brahms (1833 – 1897)
Da unten im Tale (volksgedicht-lied)
Als de liefde van één kant moet komen, houdt de relatie geen stand!
Ludwig von Beethoven (1770 – 1827)
Ich liebe dich (Karl Friedrich Wilhelm Herrosee, 1764 – 1821)
"Waar twee elkaar liefhebben, verbindt God daaraan Zijn zegen!"
~~~~~~~~~~~~
Lambert Admiraal, bas ~ Anita de Jong-Althusius, piano
Franz Schubert (1797 – 1828)
Die schöne Müllerin (Wilhelm Müller, 1794 – 1827)
Wohin?
Wohin? is lied 2 uit “Die schöne Müllerin” (20 liederen), waarin de tragische verliefdheid van een jonge molenaarsleerling op de mooie molenaarsdochter wordt beschreven. Hij legt het daarbij af tegen een stoere jager en verdrinkt zich in de molenbeek. In Wohin? lijkt die beek al een magische aantrekkingskracht te hebben: de waternimfen zingen in de diepte hun liederen...
~~~~~~~~~~~~
Carla Kool, alt ~ Anita de Jong-Althusius, piano
Henry Purcell (1658~9 – 1695)
Nymphs and Shepherds, come away! (Thomas Shadwell, 1642? – 1692)
Een lied gewijd aan Flora, godin van lente en bloemen. Laten we deze dag vieren met dans, sport, spel, gedichten en muziek.
~~~~~~~~~~~~
Harald Rossing, bariton ~ Frits Jellema, piano
Ralph Vaughan Williams (1872 – 1958)
Songs of travel (Robert Louis Stevenson, 1850 – 1894)
The Vagabond
The Vagabond laat de reizende vagebond zien, wandelend door de ruwe natuur van het Engelse landschap. Hij bezingt de eenvoud en de rijkdom van zijn leven.
~~~~~~~~~~~~
Henriëtte Engel, mezzo-sopraan ~ Kors Jan Snoeij , piano
Adolf Jensen (1837 – 1879)
O lass dich halten, goldne Stunde (Otto Roquette, 1824 – 1896)
Koester de gouden uren!
~~~~~~~~~~~~
Johanneke en Thijn
Peter Cornelius (1824 – 1874)
Brautlieder
Ein Myrtenreis
Mijn droom is de liefde: Ik plant een Mirtestekje
In lief en leed groeit de liefde: Daar groeit mijn Mirtestek
Nu heeft het hart de liefde gewonnen: De Mirte vormt mijn bruidskroon
Der Liebe Lohn
Alles wat klinkt is mooi. Maar als jij je liefde in mijn oor fluistert…
Alles wat glanst is mooi. Maar als jouw ogen glanzen en zeggen dat je van mij houdt…
Vorabend
Ga liefste, droom van ons samenzijn! Morgen zien we elkaar weer, in onze feestkleren. Dan zijn we voor altijd één.
Erwachen
Hoor mijn gebed, Heer. Je hebt de mens geschapen, de vrouw als zijn naaste. Laat de liefde die in mijn hart brandt, de afschildering zijn van jouw hand. Hoor mijn gebed.
Aus dem hohen Lied
Mijn vriend is van mij! Ik heb hem gevonden! Mijn hart verlangt naar hem. Hij kust mij, op mijn mond. Sterk is de liefde, sterker dan de dood. Want Gods stralen schijnen over ons.
Slotcanon
Es tönen die Lieder,
der Sommer kehrt wieder,
es spielet der Hirte
auf seiner Schalmei:
la la la la la la la!
Begin juli 2015 is het volgende tuinconcert! Schrijft u het in de agenda?
